W około 40% przypadków bezpłodności przyczyna leży po stronie mężczyzn, w kolejnych 40% po stronie kobiet, a w 20% przyczyną są problemy obydwu partnerów1.
Męska bezpłodność. Jeśli chcemy dowiedzieć się czegoś o jej przyczynach, to musimy zacząć od tego, że decydujące znaczenie ma jakość spermy. Lekarz specjalista zajmujący się problemami bezpłodności powinien wykonać badanie nasienia, które pozwoli na ocenę jego kluczowych parametrów. Chodzi tutaj o liczbę plemników, ich ruchliwość oraz morfologię czyli ich budowę. Próbka dostarczona do badania musi być świeża.
W momencie badania nie powinna mieć więcej niż pół godziny. Aby próbka była świeża, mężczyzna powinien oddać ją w drodze masturbacji w osobnym pomieszczeniu na terenie przychodni lub kliniki.
Badanie nasienia dostarcza informacji na temat tego, jak wygląda płodność danego mężczyzny w momencie wykonania badania. Należy zdać sobie sprawę z tego, że informacje te odzwierciedlają stan spermy tylko w dniu badania. Nie pokazują one czy sperma danego mężczyzny będzie zawsze dobrej jakości, czy będzie zawsze poniżej optimum, czy też jakiś czynnik środowiskowy spowodował tymczasowe obniżenie jakości nasienia. Ponieważ nowe plemniki wytwarzane są nieustannie w liczbie około 1500 na sekundę2, wyniki kolejnego badania spermy przeprowadzonego po kilku tygodniach mogą ulec radykalnej zmianie.
Istnieją również pewne zaburzenia męskiej płodności przy których, pomimo wysokiej jakości spermy, zapłodnienie może być mało prawdopodobne bądź nawet całkowicie niemożliwe. Tak może się dziać w przypadku zaburzeń erekcji, w sytuacji kiedy przeciwciała mężczyzny atakują jego własne plemniki , czy też w wyniku różnych chorób genetycznych lub nieprawidłowości hormonalnych. Aby ustalić przyczyny powyższych schorzeń i zalecić odpowiedni sposób leczenia, konieczne są dalsze badania.
Po szczegółowej konsultacji i kilku dodatkowych badaniach, lekarz specjalista może spróbować ustalić przyczyny niepłodności danego mężczyzny. Jednak w wielu przypadkach precyzyjne zidentyfikowanie czynników wpływających na obniżoną jakość nasienia bywa bardzo trudne3. Bezpłodność, której przyczyn nie udało się określić, nazywa się bezpłodnością samoistną lub idiopatyczną4.
Historia pacjenta
Na samym początku konsultacji lekarz specjalista zajmujący sie męską bezpłodnością przedyskutuje:
- ogólne zdrowie pacjenta,
- choroby przewlekłe, na które cierpi pacjent,
- ewentualne chemioterapie5
- lub operacje i wypadki z udziałem narządów rozrodczych,
- infekcje i choroby wieku dziecięcego przebyte po okresie dojrzewania,
- choroby genetyczne w rodzinie,
- posiadane dzieci, w tym także poronienia,
- częstotliwość stosunków seksualnych,
- spożycie alkoholu6 i palenie papierosów7, 8
Badania fizykalne
Lekarz specjalista zajmujący się męską bezpłodnością wykona również
- badanie USG moszny, jąder i najądrza
- skontroluje różnego rodzaju gruczoły, które bada się przez odbytnicę
- rozważy transrektalne (przezodbytnicze) lub mosznowe badanie USG narządów płciowych.
Inne badania
Lekarz specjalista zajmujący się męską bezpłodnością może również wykonać
- Poejakulacyjne badanie moczu, które pozwala ustalić czy plemniki w czasie wytrysku nie przemieszczają się do tyłu do pęcherza zamiast wydostawać się przez penisa na zewnątrz (wytrysk wsteczny).
- Badanie krwi mające za zadanie zmierzyć poziom hormonów produkowanych przez przysadkę mózgową, podwzgórze i jądra (testosteron). Hormony te odgrywają zasadniczą rolę w rozwoju płciowym i produkcji spermy.
- Badania genetyczne mające na celu zdiagnozowanie potencjalnych zmian w chromosomie Y bądź różnych wrodzonych lub dziedzicznych schorzeń genetycznych.
Dieta
Plemniki są ekstremalnie wrażliwe na środowisko zewnętrzne, zarówno po wytrysku, jak i w czasie trwającego 74 dni cyklu ich produkcji. Z tego powodu mężczyźni co godzinę produkują 10 milinów plemników9.
Jak pokazały badania, jedną z głównych przyczyn leżących u podstaw historycznego trendu trwającego od 1990 roku i polegającego na obniżaniu się jakości nasienia, jest nieprawidłowe odżywianie się10. Zachodnia dieta nie dostarcza wystarczającej ilości ważnych witamin, aminokwasów i mikroelementów, w tym także składników pokarmowych odpowiedzialnych za prawidłową produkcję nasienia.
Badania udowodniły, że odpowiednia kombinacja składników odżywczych może nie tylko potroić ilość plemników, ale również zwiększyć ich ruchliwość oraz objętość ejakulatu11. Co oznacza wyraźny wzrost prawdopodobieństwa zajścia w ciążę.
Dalsze badania przyczyn męskiej bezpłodności
Chlamydia
Aby sprawdzić czy dany mężczyzna choruje na chlamydię, trzeba wykonać badanie moczu. Jeżeli wynik będzie pozytywny, lekarz przepisze odpowiednie antybiotyki.
Biopsja jąder
Jeżeli ejakulat mężczyzny zawiera bardzo mało plemników bądź też nie zawiera ich wcale, lekarz za pomocą biopsji jądra będzie w stanie określić czy to produkcja czy też transport plemników nie funkcjonuje prawidłowo. Jeżeli na przykład to nasieniowód uległ zablokowaniu, plemniki w drodze wytrysku nie wydostaną sie na zewnątrz.
Kliknij tutaj, aby dowiedzieć sie więcej o biopsji jąder
Biopsja jądra polega na pobraniu tkanki z jądra w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym12. Następnie sprawdza się czy pobrana tkanka zawiera komórki rozrodcze.
Biopsja jądra ma istotne znaczenie tylko dla par rozważających sztuczne zapłodnienie na zewnątrz ciała (IntraCytoplasmic Sperm Injection czyli wstrzyknięcie plemnika bezpośrednio do komórki jajowej, od angielskiego skrótu powszechnie nazywane ICSI13). A to dlatego, że sama operacja nie leczy bezpłodności.
Jeżeli mężczyzna zdecyduje się na wykonanie biopsji jądra, powinien to zrobić w klinice, która będzie w stanie zamrozić żyjące komórki rozrodcze. Będą one mogły być później wykorzystane do zapłodnienia jajeczka. Pozwoli to uniknąć następnej operacji w celu pobrania nasienia.
Dalsze badania przyczyn bezpłodności
Badanie po stosunku seksualnym (ang. PCT-Postcoital Test)
Badanie po stosunku jest wykorzystywane przez niektórych lekarzy dla celów diagnostycznych14, w przypadku, gdy poprzednie badania nie wykazały przyczyn bezpłodności. Inni lekarze rekomendują wykonanie tego badania na samym początku leczenia, gdyż jest ono szybkie i łatwe do przeprowadzenia
Bibliografia
- „Hudson, B. (1987). The infertile couple. Churchill-Livingstone, Edinburgh” ↩
- http://humrep.oxfordjournals.org/content/18/2/447.full” ↩
- „http://web.stanford.edu/class/siw198q/websites/reprotech/New%20Ways%20of%20Making%20Babies/causemal.htm” ↩
- „http://en.wikipedia.org/wiki/Unexplained_infertility” ↩
- „Paoli D, Gallo M, Rizzo F, Spano M, Leter G, Lombardo F, Lenzi A, Gandini L. Testicular cancer and sperm DNA damage: short- and long-term effects of antineoplastic treatment. Andrology. 2014” ↩
- „Muthusami KR, Chinnaswamy P. Effect of chronic alcoholism on male fertility hormones and semen quality. Fertil Steril. 2005; 84(4): 919-24” ↩
- “Mitra A, Chakraborty B, Mukhopadhay D, Pal M, Mukherjee S, Bannerjee S, Chaudhuri K. Effect of smoking on semen quality, FSH, testosterone level and CAG repeat length in androgen receptor gene of infertile men in an Indian city. Syst Biol Reprod Med. 2012; 58(5): 255-62”oraz spożycie i nadużywanie narkotyków[3. „http://en.wikipedia.org/wiki/Male_infertility#Diagnosis” ↩
- „Battista N, Pasquariello N, Di Tommaso M, Maccarrone M. Interplay between endocannabinoids, steroids and cytokines in the control of human reproduction. K Neuroendocrinol. 2008; 20(1): 82-9 ↩
- „Padubidri, VG; Daftary, SN, eds. (2011). Shaw’s Textbook of Gynaecology (15th ed.). p. 201” ↩
- „Decline in semen concentration and morphology in a sample of 26 609 men close to general population between 1989 and 2005 in France. http://humrep.oxfordjournals.org/content/early/2012/12/02/humrep.des415.abstract – Zobacz więcej na: http://menfertility.org/male-fertility-continues-to-fall/#fn-38-1” ↩
- „http://www.altmedrev.com/publications/5/1/28.pdf” ↩
- „http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003908.htm” ↩
- „http://en.wikipedia.org/wiki/Intracytoplasmic_sperm_injection” ↩
- „Hessel M, Brandes M, Bruin JPD, Bots RS, Kremer JA, Nelen WL, Hamilton CJ. Long-term ongoing pregnancy rate and mode of conception after a positive and negative post-coital test. Acta Obstet Gynecol Scand. 2014; 93(9): 913-20″ ↩
Leave Comment
